در شهرهای مدرن امروزی، مخاطراتی مانند آتشسوزی، حوادث طبیعی، انفجارها، نشت گاز، سقوط سازهها، و موارد اضطراری دیگر، همواره جان و مال شهروندان را تهدید میکند. در چنین شرایطی، سرعت واکنش و هماهنگی مؤثر میان مردم و نیروهای امدادی، نقشی حیاتی در کاهش تلفات و خسارات ایفا میکند.
یکی از کلیدیترین ابزارهای این واکنش سریع، سامانه ۱۲۵ است؛ سامانهای که بهعنوان خط مستقیم تماس با آتشنشانی، میتواند در ثانیههایی حساس، سرنوشت افراد و شهر را تغییر دهد. این مقاله به بررسی دقیق نقش سامانه ۱۲۵ در کاهش تلفات جانی، مالی و بهبود مدیریت بحرانهای شهری میپردازد.
سامانه ۱۲۵ چیست و چگونه کار میکند؟
سامانه ۱۲۵، شماره تماس اضطراری برای دسترسی سریع به خدمات سازمان آتشنشانی و خدمات ایمنی در ایران است. شهروندان در صورت مشاهده حریق، خطرات جانی یا شرایط اضطراری مرتبط، میتوانند با این شماره تماس گرفته و موقعیت حادثه را گزارش دهند.
سامانه ۱۲۵، شماره تماس اضطراری برای دسترسی سریع به خدمات سازمان آتشنشانی و خدمات ایمنی در ایران است. شهروندان در صورت مشاهده حریق، خطرات جانی یا شرایط اضطراری مرتبط، میتوانند با این شماره تماس گرفته و موقعیت حادثه را گزارش دهند.
فرآیند معمول پس از تماس شامل مراحل زیر است:
دریافت تماس توسط اپراتور آموزشدیده
ثبت دقیق نوع حادثه و موقعیت مکانی
اطلاعرسانی فوری به نزدیکترین ایستگاه آتشنشانی
اعزام خودروها و نیروهای عملیاتی
ارزیابی اولیه، کنترل خطر و عملیات امداد و نجات
این سیستم، بهعنوان یکی از مهمترین خطوط دفاعی شهر در برابر بحرانها عمل میکند.

۱. واکنش سریع در لحظات طلایی
در بسیاری از حوادث شهری، زمان حکم مرگ و زندگی را دارد. در آتشسوزیها، حتی ۲ دقیقه تأخیر میتواند منجر به گسترش کامل حریق شود. سامانه ۱۲۵ با طراحی سریع، پاسخگویی شبانهروزی و استقرار نیروها در نقاط مختلف شهر، امکان واکنش سریع در لحظات طلایی را فراهم میکند.
هر ثانیهای که از تماس با ۱۲۵ زودتر انجام شود، میتواند یک زندگی را نجات دهد.
۲. کاهش خسارات مالی ناشی از تأخیر در مهار حادثه
حریق گسترده در ساختمانهای مسکونی، انبارها یا کارخانهها، در صورت عدم واکنش سریع، میتواند میلیاردها تومان خسارت وارد کند. سامانه ۱۲۵ با اعزام سریع نیروهای عملیاتی، مهار حادثه را در مراحل اولیه ممکن میسازد و از گسترش آن به دیگر بخشها جلوگیری میکند.
۳. ارتباط مؤثر میان شهروندان و مدیریت بحران
سامانه ۱۲۵، نقش یک پل ارتباطی مؤثر بین مردم و دستگاههای اجرایی را ایفا میکند. تماس سریع شهروندان، به شناسایی نقاط بحرانی کمک میکند و اطلاعات لحظهای را در اختیار تیمهای تصمیمگیرنده قرار میدهد.
بدون مشارکت مردم، مدیریت بحران ممکن نیست؛ ۱۲۵، ابزار این مشارکت هوشمندانه است.

یکی از ابعاد کمتر دیدهشده سامانه ۱۲۵، افزایش احساس امنیت و آرامش روانی شهروندان است. وقتی مردم بدانند در مواقع بحران تنها نیستند و میتوانند تنها با یک تماس کمک حرفهای دریافت کنند، احساس امنیت عمومی در شهر افزایش مییابد.
این اطمینان روانی، تأثیر مستقیمی در رضایتمندی شهروندان، اعتماد به شهرداری و حتی سلامت روانی جامعه دارد.

با گسترش شهرنشینی و افزایش جمعیت، شکل سنتی تماس تلفنی با ۱۲۵ بهتنهایی پاسخگو نخواهد بود. از اینرو، هوشمندسازی سامانه ۱۲۵ یکی از اولویتهای کلیدی برای شهرداریهای پیشرو است.
مواردی که در حال توسعه یا قابلیت پیادهسازی دارند:
اپلیکیشن موبایل برای ثبت گزارش با عکس و موقعیت دقیق GPS
اتصال سامانه ۱۲۵ به دوربینهای شهری و حسگرهای آتشسوزی
تحلیل دادهها برای پیشبینی نقاط پرخطر
داشبوردهای مدیریتی برای رصد آنلاین حوادث
پاسخگویی هوشمند و خودکار در تماسهای پرتکرار یا آزمایشی

اگرچه سامانه ۱۲۵ نقش حیاتی دارد، اما هنوز با برخی چالشها مواجه است:
تماسهای غیرضروری یا مزاحمتهای تلفنی که باعث اشغال خط میشود
عدم اطلاع برخی شهروندان از نحوه صحیح گزارش حادثه
نبود امکانات کافی در برخی شهرهای کوچک یا مناطق دورافتاده
نیاز به بهروزرسانی تجهیزات و ناوگان آتشنشانی در بسیاری از مناطق
رسیدن به بالاترین سطح بهرهوری از سامانه ۱۲۵ نیازمند آموزش عمومی، سرمایهگذاری شهرداریها، و نوسازی تجهیزات است.

سامانه ۱۲۵، فقط یک شماره تماس نیست؛ بلکه یک ستون فقرات حیاتی برای امنیت شهری است. از نجات جان کودکی در میان دود گرفته یک ساختمان گرفته، تا جلوگیری از آتشسوزی گسترده در یک انبار صنعتی، همه و همه با یک تماس آغاز میشوند.
در دنیای پرخطر امروز، حضور یک سامانه پاسخگوی قوی، دقیق و سریع میتواند مرز میان بحران و کنترل، مرگ و نجات، و ترس و امنیت باشد.
حمایت از توسعه سامانه ۱۲۵، یعنی سرمایهگذاری برای جان مردم و آینده شهر.
سامانه هوشمند نابو
سامانه هوشمند نابو